Ontwikkeling

De prefrontale cortex, het voorste deel van de hersenen waarin de executieve functies zijn gesitueerd, is er al vanaf de conceptie. Ze ontwikkelt zich dus op heel jonge leeftijd. Deze ontwikkeling zet zich door tot ver in de adolescentie.

De ontwikkeling van de prefrontale cortex is al verschillende keren in beeld gebracht aan de hand van fMRI (en DTI, een variant op MRI). Dit is een methode waarbij het gevolg van de hersenactiviteit aan de hand van een grote magneet gemeten wordt. Kortom, wanneer een hersencel een bericht stuurt naar een andere hersencel verandert het magnetisch veld van de hersencel. Dit wordt waargenomen door de grote magneet. Bij deze methode zien we dat de prefrontale cortex groeit in volume naarmate het kind verouderd. Er is steeds meer hersenactiviteit waardoor het de functies in specifiekere hersengebieden voorkomen en de connectiviteit tussen deze verschillende hersengebieden verbetert. Deze veranderingen hangen samen met de groei van de capaciteit voor cognitieve controle, anders gezegd de executieve functies, en de verbetering van de afstemming op activiteiten. Dit uit zich ook in de plaats van de hersenactiviteiten die verandert. Bij kinderen zijn deze diffuus, op verschillende plaatsen in de hersenen zonder enige samenhang, maar naarmate ze ouder worden, zijn ze eerder focaal, in één specifiek gebied. De hersenen ordenen de vaardigheden in specifieke gebieden waardoor de kwaliteit verbetert.

Volgens Catherine Malfait ondergaan de executieve functies een grote groei in je 4de-5de levensjaar. Deze functies blijven zich ontwikkelen tot je 25 - 30 jaar bent.

Ook Smidts gaat akkoord met de stelling dat cognitieve functies al heel vroeg ontwikkeld worden. Deze ontwikkeling loopt echter niet voor alle executieve functies parallel. De ene ontwikkelt zich in één snelle spurt, de andere ontwikkelt zich over een langere periode in verschillende spurten. Er is een grote individuele variatie. Voor iedereen loopt de ontwikkeling anders. Volgens haar verloopt de ontwikkeling als volgt: van 0 tot en met 3 jaar ontwikkelen de motorische impulsbeheersing en het werkgeheugen zich. Van 3 tot en met 6 jaar ontwikkelen de verbale impulsbeheersing, flexibiliteit in denken of doen  en het werkgeheugen  zich. Van 9 tot en met 13 ontwikkelen het planningsvermogen en het vermogen om zichzelf te evalueren zich. Vanaf 13 jaar verfijnen de executieve functies zich en werken ze aan een samenwerking tussen de executieve functies.

Jelle Jolles geeft een andere ontwikkeling weer. Volgens hem ontwikkel je van 0 tot en met 4 jaar het vermogen om je aandacht te richten, impulsen beheersen, opdracht uitvoeren. Van 4 tot en met 6 jaar kun je opdrachten uitvoeren, beslissingen nemen, zelfstandig werken. Van 7 tot en met 11 ontwikkel je het vermogen om je gedrag te controleren, om aan zelfevaluatie te doen en te plannen. Op 12-jarige leeftijd tot en met 14 jaar wordt het kind veel zelfstandiger. Het plant zelf en beheerst zijn gedrag. Vanaf 15-jarige leeftijd tot en met 23-jarige leeftijd komt de flexibiliteit naar boven en worden alle andere functies verfijnd.

Ten slotte vind je deze informatie ook in het artikel van Sanne Feryn. Zij spreekt ook over de belangrijke rol van de prefrontale cortex die vooraan te vinden is in de hersenen. Deze wordt tijdens de kleutertijd sterk ontwikkeld. Het is dan ook deze periode waarin je het makkelijkst kan werken aan deze functies omdat ze nog heel plastisch en vervormbaar zijn. We zien dat deze functies bij kansarme kinderen minder goed ontwikkeld zijn dan bij kansrijke kinderen. Op zich een slecht gegeven maar een positief aspect in de vorm dat het een bewijs is dat we ze kunnen helpen ontwikkelen. Als je kinderen stimuleert in de ontwikkeling van de executieve functies, dan verbeter je het leren van deze kinderen en verhoog je hun kans op een succesvol leven. Hieruit kun je concluderen dat de executieve functies zowel aangeboren (nature) als aangeleerd (nurture) zijn. Deze bevinden zich vanaf de geboorte in de prefrontale cortex en ontwikkelen zich naargelang de stimulatie.